ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

 Özel Öğrenme güçlüğü genellikle çocukların okulda başarısız olmaya başlamasıyla fark edilir.  Çocuklar temel okuma becerilerini öğrenmede veya anlamada güçlük yaşar. Aynı şekilde yazma ve matematik alanlarında görülen öğrenme sorunları da belirtisi olabilir. Bazı çocuklar ise temel okuma yazma matematik becerilerini kolayca öğrenir ama problem çözme ya da daha yüksek seviyedeki akademik becerileri uygularken problemlerle karşılaşılır.

Özel öğrenme güçlüğü zeka ya da motivasyon ile ilgili bir sorun değildir. Sadece beynin farklı çalışması ile ilgilidir. Bu fark, bilgileri almayı ve işlemeyi etkiler.Öğrenme bozukluğu beynin alma, işleme, saklama, cevap verme ve iletişimle ilgili yeteneklerini etkiler. 

    Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar ve yetişkinler görme, duyma ve anlama sonucu edinilen bilgileri farklı işler. Bu yeni bilgi ve becerileri öğrenme ve bunları kullanmada sorunlar yaşayabilirler. Özel öğrenme güçlüğünün en yaygın türleri okuma, yazma, matematik, mantık, dinleme ve konuşma ile ilgili sorunları içerir.

Özel öğrenme güçlüğü olan  bir çocuk diğerlerine  çok farklı görünebilir. Kitapları seviyor ama matematik anlayamayan bir çocuk, okuma ve heceleme öğrenirken sorunlar yaşayabilir. Yine başka bir çocuk  birisi  yüksek sesle konuşunca onu anlamakta güçlük çekebilir. Sorunlar çok farklı olsa da hepsi özel öğrenme güçlüğünün işareti olabilir.

Öğrenme sorunu olan bir çocuğa Özel Öğrenme Güçlüğü tanısı konabilmesinin ilk şartı, çocuğun zekasının normal ya da normalin üstünde olmasıdır. 

 Özel Öğrenme Güçlüğü teşhisi bir uzman tarafından yapılır. Uzmanın yapacağı  test,anamnez ve gözlem sonucunda öğrenme bozukluğu tanısı konur.Test yapabilecek ve öğrenme güçlüğü tanısı koyabilecek uzmanlar şunlardır:

Klinik psikologlar

Okul psikologları

Çocuk psikiyatristleri

Eğitim psikologları

Gelişim psikologları

Nöropsikolog

Psikometrist

Konuşma ve dil terapisti

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN BELİRTİLERİ

Okul Öncesinde Görülen Belirtiler

• Sorunlarını kelimelerle ifade etmekte zorlanma
• Doğru sözcüğü bulmakta sıkıntı
• Alfabe, sayılar, renkler, şekiller, haftanın günleri öğrenmede zorlanma
• Yönergeleri izlemede ya da rutinleri öğrenmede zorlanma
• Sınırlı çizimleri boyamada veya makasla kesmede zorlanma
• Düğme ilikleme, fermuar çekme, ayakkabı bağlamayı öğrenmede zorlanma

 

İlkokulda Görülen Belirtiler

• Harfler ve sesler arasındaki bağlantıyı öğrenmede zorlanma
• Seslerden sözcük yapmada zorlanma
• Okurken temel kelimeleri karıştırma
• Kelimeleri yanlış yazma ve okumada sık sık hatalar yapma
• Karışık ve kötü yazma
• Temel matematik kavramlarını öğrenmede zorlanma
• Zaman söylemede zorlanma          
• Yeni becerileri öğrenmenin yavaş olması

 

 

Ortaokulda Görülen Belirtiler

• Okuduğunu anlama ve matematik becerilerinde zorluk
• Açık uçlu test sorularını çözerken zorlanma
• Sevmedikleri okuma ve yazma; yüksek sesle okuma önler
• Tek bir belge içinde farklı aynı kelime Büyüleri
• Kötü organizasyon becerileri (dağınık yatak odası, masa ve düzensiz ödevler)
• Tartışma sırasında ve yüksek sesle düşüncelerini ifade etmede

 

 

 

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ÇEŞİTLERİ

DİSLEKSİ	Okuma Sorunu	Sorunları konuşma, okuma, yazma, heceleme
DİSGRAFİ	Yazma güçlüğü	El yazısı ve yazma ile ilgili sorunlar
DİSKALKULİ	Matematik Öğrenme Güçlüğü	Matematik problemlerini yaparken zorlanma, zaman ve para kavramını anlamakta zorlanma
DİSPRAKSİ(Duyusal Entegrasyon Bozukluğu)	İnce Motor Becerilerde Zorlanma	El-göz koordinasyonu, denge, el becerisi ile ilgili sorunlar
DİSFAZİ/AFAZİ	Konuşma Dili İlgili Güçlükler	Fakir konuşma dili, okuduğunu anlama sorunları
İŞİTSEL İŞLEME BOZUKLUĞU	İşittiği Sesler Arasındaki Farkları Ayırt Etmede Güçlükler	Okuma, anlama, dil ile ilgili sorunlar
GÖRSEL İŞLEME BOZUKLUĞU	Görsel Bilgileri Yorumlama Güçlüğü	Okuma, matematik, haritalar, grafikler, simgeler, resimler ile ilgili anlama sorunları

 

DİSLEKSİ

Kişinin normal veya üstün zeka düzeyinde olmasına rağmen okuma, yazma ve dil becerilerinde problem yaşamasına sebep olan özel öğrenme bozukluğudur.

Genellikle okuma bozukluğu şeklinde gözlemlenen disleksi, dikkat ve hafızayı da etkilemektedir.

Dislekside okurken atlama, anlamı bozma, harf – ses uyumu bozukluğu, hızlı okuyamama, harflerin ya da hecelerin yerini değiştirme, heceleme ya da anlamama gibi bir takım bozukluklar görülür.

DİSLEKSİNİN BELİRTİLERİ

OKUL ÖNCESİ ( 3-5 YAŞ )

• Sesleri, kelimeleri, harfleri hatırlamada güçlük
• Alfabedeki ve kelimelerdeki harflerin verilen talimatları vs sıralamalarını hatırlamada güçlük
• Okunuşu benzer olan kelimeleri karıştırma
• Kopyalama ve boyamada zayıflık
• Zayıf hafıza
• Bazı aktivitelerde yavaş tepki verme ( harf kelime oyunları gibi )

İLKOKUL

• Okula gitmede isteksizlik
• Kelimeleri, harfleri, sesleri öğrenmede güçlük
• Verilen talimatları takip etmede güçlük
• Kelimeleri harflere veya hecelere ayırmada güçlük
• Kelime ve ses bilgisinde zayıflık
• Okuma veya hecelemede güçlük
• Organize olamama
• Davranış bozuklukları

 

ORTAOKUL

 

• Ödev ve yazılı çalışmaların çok zaman alması
• Zamanı yetiştirememe
• Hatırlama ve organize olmada güçlük
• Sürekli bir asabiyet hali
• Okuldan kaçmak için çeşitli taktikler geliştirme
• Okurken veya hecelerken harf ve seslerin sıralanmasında güçlük

 

Yazılı bir metni çözümlemekle (harf ve ses ilişkisini kurarak, kelimeleri doğru olarak okumak) ile ilgili olan disleksi, okuma faaliyetinin doğruluğu ve okumanın akıcılığı yetileri otomatik hale gelmediği zaman kendini gösteren bir durumdur. Dislektik çocuğun okuma güçlüğü belirtileri okuma yazma öğrenimi süreci ile başlar. Bu yüzden çocuk birkaç yıl eğitim alana kadar disleksi tanısı konulamaz. Ancak okuma yazma becerilerinin gelişimi için gerekli olan pek çok temel beceri vardır. Bu becerilerde gözlenen yetersizlikler, risk faktörü taşıyan bireylerin farkedilebilmesi için önemli ipucu niteliği taşımaktadır.

Dislektik bir çocuk harfleri tanımakta, harfleri seslendirmekte, bu becerileri otomatikleştirmekte ve hızlı bir şekilde çözümlemede zorlanır. Dislektik öğrencilerin sesli okumaları yaşlarına, okul düzeylerine ve aldıkları eğitime göre beklenenden daha yavaş ve yanlıştır.

Genel olarak yapılan okuma hataları şunlardır:

• Benzer/Sesteş harfleri karıştırma: d-b-p, m-n, t-f / b-p, t-d, f-v, s-z
• Harf sırasını ters algılama: çok = koç ; en = ne ; ve = ev …
• Harf atlama: kabak = kabk
• Alfabeyi öğrenme güçlüğü
• Aşina olunmayan veya nadiren kullanılan kelimeleri okuma ya da telaffuz etme güçlüğü
• Aynı satırı okumaya devam etmede veya bir sonraki satırı okumak için sağdan sola geçme güçlüğü

Dislektik öğrenciler tarafından yapılan en yaygın yazım hataları şunlardır:

• Harfleri karıştırma

Benzer sesteki harfler: b-d-t; f-v; k-g…

Benzer görünüşteki harfler: b-d; n-u ; ı-i; o-ö; u-ü;a-e…

Hem benzer seste hem de benzer görünüşte olan harfler: b-d; m-n; o-ö; u-ü….

• Harf atlama
• Yan yana gelen aynı iki sessiz harf: attı = atı; bakkal= bakal
• Harf ekleme
• Hece tekrarı: Kafeterya = kafefeterya
• Yer değiştirme: çark / çrak ;
• Ortografi: Dağıtmak=dahıtmak=dayıtmak…